Er is een tijd en plek om alles te herdenken; de Tweede Wereldoorlog kun je niet samentrekken met Gaza, vanwege het grote verschil in schaal, geschiedenis en betekenis, als je dat wel doet, vervaag je het unieke leed van toen, verlies je het respect voor de slachtoffers én verbreek je de eenheid die 4 mei juist wil brengen. Herdenk Gaza op 6 mei? Is dit weer een verdeel en heers techniek vanuit Rusland of zo?
De dodenherdenking is al meerdere keren veranderd. Het vormt zich uiteindelijk mee naar behoefte vanuit de samenleving.
Nu de overlevenden van de 2e WO steeds schaarser worden door hun leeftijd, wordt het leed van toen voor ons allemaal indirecter. Steeds meer hebben alleen vluchtelingen directe ervaringen met oorlogsleed.
De conflicten erna waren relatief klein. Het is dus ergens niet vreemd als steeds meer mensen meer verbintenis voelen met oorlogen buiten Nederland, met name recente.
De dodenherdenking hoeft niet op basis van 1 oorlog omgegooid, maar wat en wie we gedenken is ook weer niet heilig en onveranderlijk.
Ik snap niet dat omdat er minder overlevenden zijn, het leed daarmee “indirecter” zou worden? De kracht van herdenken is juist dat we het verleden levend houden, ook zonder directe lijnen.
Ik heb zelf geen directe familieband met de Tweede Wereldoorlog, maar dat maakt de impact ervan voor mij niet minder. Wat er toen in Nederland is gebeurd, blijft indrukwekkend voor mij en diep aangrijpend. Geschiedenis raakt niet alleen via persoonlijke herinneringen, ook via besef, onderwijs, herdenking en collectief bewustzijn. Bovendien: het is nog helemaal niet zo lang geleden. We leven nog steeds in een samenleving gevormd door die oorlog, in politieke structuren, morele lessen, en familiegeschiedenissen van mensen om ons heen.
Maar waarom vind je het dan precies respectloos en polariserend? Ik vind juist dat omdat wij nog steeds leven “in een samenleving gevormd door die oorlog — politieke structuren, morele lessen, en familiegeschiedenissen van mensen om ons heen”, het belangrijk is om dat te verhouden aan de samenlevingen die nu door oorlog worden gevormd. Maar zoals ik elders schreef, voor mij is het probleem vooral dat de partijen die nu de oorlog zeggen te herdenken zich niet inzetten voor vrede op andere plekken.